Để trở thành người nghe giỏi ( Phần III)

Cập nhật ngày: 29.12.2013, Lượt xem: 3288

Để trở thành người nghe giỏi ( Phần III)

Trong số này, chúng tôi tiếp tục giới thiệu tới độc giả về trung âm, khái niệm có màn trình diễn chính và quan trọng đối với một thiết bị audio nói riêng và một hệ thống hi-fi nói chung, ngõ hầu giúp độc giả tăng cường khả năng cảm nhận và đánh giá hệ thống trong quá trình nghe thẩm định.

Trung âm là khái niệm rất quan trọng bởi hầu hết năng lượng của âm nhạc đều tập trung ở dải âm này, đặc biệt là hài âm của các loại nhạc cụ. Không chỉ có vậy, dải trung và dải treble thấp cũng tỏ ra nhạy cảm đối với tai người hơn so với giải bass và giải treble cao. Đôi tai người rất thính nhạy với âm thanh thuộc dải tần từ 800 Hz tới 3kHz. Ngưỡng nghe dễ chịu nhất của tai người thường chỉ tập trung vào dải trung âm hơn là các điểm cực trên dải tần của thiết bị. Thứ âm thanh mà tai người thường xuyên nghe thấy hằng ngày như giọng nói, tiếng lá xào xạc, âm thanh của hầu hết các loài động vật... đều thuộc dải trung âm.

Sự sai âm của dải trung có thể gây khó chịu tột cùng cho người nghe. Những bộ loa có tiếng trung thiếu liền lạc, không liền mạch thường cho âm thanh không tự nhiên. Trung âm cũng là yếu tố quan trọng nhất khiến âm thanh của bộ loa trở nên hấp dẫn và ngược lại, có thể tạo nên sự khó chịu dai dẳng đối với người nghe. Một số cặp loa bị sai âm ở dải trung cho thứ tiếng giống với thứ âm thanh khi một người chụm tay bắc loa quanh miệng để nói. Đây là nhược điểm khá phổ biến của những đôi loa hàng chợ.

Những thuật ngữ dùng để chỉ màn trình diễn nghèo nàn và kém cỏi của trung âm có thể kể đến như: mỏng tiếng, sai âm, âm ngực, tiếng thùng, giọng mũi, ông ổng, dày tiếng... Âm ngực là thuật ngữ mô tả sự sai âm của dải trung trầm, khiến người nghe có cảm giác như thể ca sỹ trình diễn bài hát đó đang bị cảm lạnh.Giọng mũi là hiện tượng dư thừa năng lượng và tập trung thái quá vào một quãng tần số nào đó, khiến thứ âm thanh phát ra giống như tiếng người nói trong khi kẹp mũi lại vậy. Ông ổng có tính chất gần giống vớigiọng mũi, song tập trung ở tần số cao hơn và xuất hiện trên dải tần rộng hơn.

Trong khoảng mười lăm năm trở lại đây, công nghệ chế tạo loa đã đạt được những bước tiến đáng kể, do đó hiện tượng sai âm trầm trọng ở trung âm dường như đã khắc phục được tương đối trên hầu hết các thiết bị. Tuy nhiên, vẫn tồn tại hiện tượng này ở những dòng loa rẻ tiền nhưng đã được điều chỉnh một cách tinh vi hơn với mục đích khiến người nghe dễ chấp nhận hơn.

Có một loại sai âm diễn ra ở dải trung trầm vẫn thỉnh thoảng xuất hiện tại những cặp loa hi-end đắt tiền được gây nên bởi sự cộng hưởng và rung động của thùng. Thùng loa sẽ cộng hưởng và rung động ở một số tần số nhất định, tạo ra những năng lượng sóng âm từ thùng khi tần số đạt tới một ngưỡng nào đó ở một số nốt nhạc nhất định. Cộng hưởng thùng khiến âm thanh có vẻ tràn, vống về phía trước một cách thiếu kiểm soát. Lỗi này rất dễ nhận thấy khi nghe một đoạn solo piano: những đoạn chạy ngón nhanh, mạnh ở tay khiến các nốt nhạc dường như trỗi hẳn so với các nốt còn lại của bản nhạc. Vấn đề này phát sinh bởi hiện tượng tăng năng lượng đột ngột của một dải sóng âm. Bên cạnh đó, một số hoạ âm còn được tạo ra bởi cộng hưởng thùng.

Khi lựa chọn loa, người chơi nên dành nhiều thời gian để thẩm định tiếng trung của hệ thống xem có xảy ra hiện tượng sai âm hay không. Chỉ một vấn đề rất nhỏ hoặc thoảng qua khi nghe thẩm định cũng có thể trở thành vấn đề chính, triền miên gây khó chịu cho người nghe trong suốt thời gian sử dụng sau này.

Một yếu tố quan trọng trong màn trình diễn của dải trung, đó là cấu trúc một bản nhạc được tái tạo như thế nào. Cấu trúclà điều người nghe cảm nhận được một cách cảm tính đối với âm thanh của bản nhạc, nó mang tính kết cấu và liên tục nhiều hơn là âm thanh ở một thời điểm.

Thuật ngữ sạn - từng được đề cập đến ở kỳ trước khi mô tả tiếng treble có vấn đề - cũng được sử dụng khi mô tả một khiếm khuyết của trung âm. Trên thực tế, sạn ở trung âm có thể gây khó chịu hơn cả sạn ở dải treble. Sạn tiếng ở trung âm có thể được cảm nhận khi âm thanh của nhạc cụ và giọng hát được tái tạo một cách thiếu tinh tế, có độ phô.

Một cặp loa có thể có cấu trúc âm trung cứng và giòn. Cấu trúc cứng thường lộ rõ qua những đoạn hợp xướng, giọng hát bè với thứ âm thanh phô, gắt gỏng, thiếu chân thực. Vấn đề này càng trở nên tồi tệ hơn khi người nghe thưởng thức ở mức âm lượng lớn. Với âm lượng nhỏ, hiếm khi phát hiện ra tình trạng này. Tiếng piano cũng bộc lộ rõ nét cấu trúc âm trung cứng, với cặp loa có hiện tượng này, những nốt cao của piano nghe rất giòn và khó chịu. Khi trung âm không có những biểu hiện trên, có thể gọi đó là thứ cấu trúc âm êm, mượt, ngọt, dịu hoặc tinh tế.

Một vấn đề khác tồn tại ở dải trung âm đó là hiện tượng xé tiếng. Hiện tượng này là sự kết hợp của hệ thống loa bị mỏng tiếng (thiếu độ ấm), cứng tiếng và tràn tiếng. Tất cả những hiện tượng trên đều xuất hiện và tập trung tại dải trung. Xé tiếng cũng có thể xuất hiện khi dải trung trầm của cặp loa bị mỏng tiếng khiến dải trung cao trội lên trên toàn bộ màn hoà âm. Một sản phẩm audio luôn bị đánh giá rất thấp khi có hiện tượng xé tiếng.

Thông thường, khi một thiết bị mắc quá nhiều lỗi ở trung âm cũng như âm treble thường bị gọi là phô tiếng. Khi chọn mua một thiết bị, đặc biệt là cặp loa, người chơi nên dành nhiều thời gian để tập trung vào thẩm định trung âm - dải âm có tần suất nghe được lớn nhất trong suốt quá trình thưởng thức âm nhạc của người nghe. Những chương trình dùng để thử thường là các đĩa ghi giọng hát, đặc biệt là giọng opera, giọng bè của dàn đồng ca, đĩa solo piano, kèn sax...

Trung Tâm Âm Thanh Gia Dụng Và Chuyên Nghiệp

AnhDuy Audio

ĐT: 0918330776 ( Mr. An Tim)

Các bài khác ----------------------------------------------------------